Хатынь - Khatyn: một làng nhỏ nằm trên lãnh thổ Belarus, cách Minsk
khoảng 60 km, là nơi xảy ra vụ phát xít Đức tàn sát (thiêu sống và bắn
chết những người chạy ra khỏi đống lửa) dân làng ngày 22/3/1943 gồm 149
người, trong đó có 75 trẻ em, đã bị thiêu sống. Toàn bộ ngôi làng gồm 26 nóc nhà bị cướp
phá và đốt sạch. Chỉ có 3 người gồm 1 người lớn và 2 em nhỏ sống sót.
Khu tưởng niệm quốc gia Khatyn được khánh thành vào tháng 6/1969 để tưởng niệm hàng trăm ngôi làng của Belarus bị thiêu hủy và hơn 2,2 triệu người dân Belarus bị quân đội phát xít giết hại trong Chiến tranh thế giới thứ hai.
Nơi ngôi làng năm xưa giờ là một khu tưởng niệm, tôn vinh sự quả cảm của người dân Belarus trong cuộc Chiến tranh vệ quốc vĩ đại. Tại đây có "Nghĩa địa các làng," công trình duy nhất trên thế giới, với 185 ngôi mộ tượng trưng cho các làng không thể khôi phục lại của Belarus, cùng với dân cư bị quân đội phát xít thiêu sống.
Ngoài ra, ở Khu tưởng niệm còn có "Cây đời tượng trưng" ghi danh hơn 430 làng của Belarus bị quân đội phát xít thiêu hủy, nhưng đã được khôi phục sau chiến tranh. "Bức tường tưởng niệm" trong khu này có các tấm bia ghi tên hơn 260 trại tập trung và những địa điểm dân cư của Belarus bị quân đội phát xít giết hại hàng loạt.
Quần thể tượng đài tưởng niệm nạn nhân tấn thảm kịch Khatyn tổng diện tích 50 ha. Bức tượng lấy nguyên mẫu từ ông già (người lớn duy nhất) sống sót.:
Nơi đây, trên mỗi nền nhà xưa là một cột chuông, chiều về gió lay 26 quả chuông những tiếng kêu ai oán.
Trong nhiều năm qua, ở Liên Xô khẳng định trên thực tế thảm kịch ở Khatyn - công việc của Đức quốc xã, và chỉ vào giữa thập niên một chín tám mươi mới biết được sự thật thực sự về sự kiện này. Liên Xô không dám công bố ngay cả trong perestroika ...
Vào mùa thu năm 1986 tại phòng xử án của Quân khu Belarus đông đúc hơn bao giờ hết. Các nhân chứng - chủ yếu là người cao tuổi. Hầu như tất cả họ đều đến từ cùng một khu vực - khu vực Minsk. Mọi người rõ ràng căng thẳng, trầm lắng "thì thầm" và nói rất nhiều về cuộc chiến. Đối thoại ngừng khi cảnh sát bước vào hội trường, trong các bị cáo - một người đàn ông lớn tuổi tên là Vasyura - Phó Giám đốc Nông trường thành công khu vực Kiev. Ông ta bước xuống, mái đầu màu xám cúi gầm, một chút xáo trộn - đi từ từ và luôn luôn giữ trái tim của mình. Từ sự thinh lặng chết người của hội trường đột nhiên ai đó thốt lớn "Geek!". Vasyura không phản ứng, đi đến ghế và ngồi xuống lặng lẽ, ủ rũ đánh giá tình hình. Đây, ông già này, sau nhiều năm, bị buộc tội tổ chức tiêu hủy Khatyn và cư dân của làng.
- Nhìn này Vasyura Gregory Nikititch, Ucraina trừng phạt. Ông tiêu huỷ Hatyn - chỉ cho tôi thấy hình ảnh kích thước lớn, chủ tịch phiên toà, Victor Glazkov nói. - Hãy nhìn vào điều ác, bằng đôi mắt trống rỗng của mình.
Khu tưởng niệm quốc gia Khatyn được khánh thành vào tháng 6/1969 để tưởng niệm hàng trăm ngôi làng của Belarus bị thiêu hủy và hơn 2,2 triệu người dân Belarus bị quân đội phát xít giết hại trong Chiến tranh thế giới thứ hai.
Nơi ngôi làng năm xưa giờ là một khu tưởng niệm, tôn vinh sự quả cảm của người dân Belarus trong cuộc Chiến tranh vệ quốc vĩ đại. Tại đây có "Nghĩa địa các làng," công trình duy nhất trên thế giới, với 185 ngôi mộ tượng trưng cho các làng không thể khôi phục lại của Belarus, cùng với dân cư bị quân đội phát xít thiêu sống.
Ngoài ra, ở Khu tưởng niệm còn có "Cây đời tượng trưng" ghi danh hơn 430 làng của Belarus bị quân đội phát xít thiêu hủy, nhưng đã được khôi phục sau chiến tranh. "Bức tường tưởng niệm" trong khu này có các tấm bia ghi tên hơn 260 trại tập trung và những địa điểm dân cư của Belarus bị quân đội phát xít giết hại hàng loạt.
Quần thể tượng đài tưởng niệm nạn nhân tấn thảm kịch Khatyn tổng diện tích 50 ha. Bức tượng lấy nguyên mẫu từ ông già (người lớn duy nhất) sống sót.:
Nơi đây, trên mỗi nền nhà xưa là một cột chuông, chiều về gió lay 26 quả chuông những tiếng kêu ai oán.
Trong nhiều năm qua, ở Liên Xô khẳng định trên thực tế thảm kịch ở Khatyn - công việc của Đức quốc xã, và chỉ vào giữa thập niên một chín tám mươi mới biết được sự thật thực sự về sự kiện này. Liên Xô không dám công bố ngay cả trong perestroika ...
Vào mùa thu năm 1986 tại phòng xử án của Quân khu Belarus đông đúc hơn bao giờ hết. Các nhân chứng - chủ yếu là người cao tuổi. Hầu như tất cả họ đều đến từ cùng một khu vực - khu vực Minsk. Mọi người rõ ràng căng thẳng, trầm lắng "thì thầm" và nói rất nhiều về cuộc chiến. Đối thoại ngừng khi cảnh sát bước vào hội trường, trong các bị cáo - một người đàn ông lớn tuổi tên là Vasyura - Phó Giám đốc Nông trường thành công khu vực Kiev. Ông ta bước xuống, mái đầu màu xám cúi gầm, một chút xáo trộn - đi từ từ và luôn luôn giữ trái tim của mình. Từ sự thinh lặng chết người của hội trường đột nhiên ai đó thốt lớn "Geek!". Vasyura không phản ứng, đi đến ghế và ngồi xuống lặng lẽ, ủ rũ đánh giá tình hình. Đây, ông già này, sau nhiều năm, bị buộc tội tổ chức tiêu hủy Khatyn và cư dân của làng.
- Nhìn này Vasyura Gregory Nikititch, Ucraina trừng phạt. Ông tiêu huỷ Hatyn - chỉ cho tôi thấy hình ảnh kích thước lớn, chủ tịch phiên toà, Victor Glazkov nói. - Hãy nhìn vào điều ác, bằng đôi mắt trống rỗng của mình.
Sergey Aleksandrov đã viết một ghi chú mới: Горькая правда: Кто же сжег Хатынь?
22 марта 1943-го года ныне всемирно известная Хатынь была полностью уничтожена карателями. Они же сожгли заживо и 149 жителей деревни. На протяжении долгих лет советская идеология твердила о том, что трагедия в Хатыни - дело рук гитлеровцев, и лишь в середине восьмидесятых стала известна настоящая правда о том событии. Правда, которую в СССР побоялись обнародовать даже во времена перестройки...
Осенью 1986 года в зале суда Белорусского военного округа было как никогда многолюдно. Среди свидетелей - в основном люди преклонного возраста. Практически все они были из одного региона - Минской области. Люди были явно напряжены, тихо «шушукались» и много говорили о войне. Разговоры прекратились, когда сотрудники милиции ввели в зал подсудимого - пожилого человека по фамилии Васюра - заместителя директора успешного совхоза в Киевской области. Он шел, опустив седую голову, немного шаркая ногами - шел медленно и всё время держался за сердце. Из гробовой тишины зала вдруг вырвалось пронзительное «Выродок!». Васюра никак не отреагировал, дошел до своего стула и тихонько сел, исподлобья оценивая обстановку. Именно этому старику, спустя долгие годы, и предъявили обвинение в организации уничтожения Хатыни и её жителей.
- Вот смотрите - Васюра Григорий Никитич, украинский каратель. Это он уничтожил Хатынь - показывает мне фотографию большого размера председатель того судебного заседания Виктор Глазков. - Посмотрите на его злые, пустые глаза. Уже тогда, в 86-ом «хатынское дело» произвело эффект разорвавшейся бомбы, ведь десятки лет сожженная деревня была символом зверств фашистов на территории Беларуси. На самого Васюру в восьмидесятых мы вышли случайно. Незадолго до этого громкого дела военный трибунал рассматривал дело изменника Родины Мелешко, который командовал одной из рот 118 карательного полицейского батальона - того самого, который одну за другой жег белорусские деревни. Именно тогда и всплыла фамилия Васюры.
В кратчайшие сроки сотрудники КГБ доставили пенсионера в Минск. Здесь и стали открываться первые подробности. Сразу же после войны за связь с немцами - как гласило обвинение - Васюра получил двадцать пять лет лагерей. Правда, отсидел только три года, после чего попал под амнистию - хатынский эпизод в то время так и не всплыл. После того, как Хрущёв озвучил доклад о культе личности Сталина, Васюра и вовсе стал чувствовать себя уверенно - утверждал, что его посадили за то, что был в плену. Ему поверили. Всё послевоенное время Васюра спокойно жил и работал в совхозе под Киевом, получал поздравления с днём победы, а на встречах с пионерами даже рассказывал о своём геройском прошлом. Когда же сотрудники органов госбезопасности приехали за «ветераном», Васюра твердил, что это некое недоразумение. Правда, когда в Минске началось предварительное следствие по «хатынскому делу» - пенсионер притих, ведь начали всплывать всё новые и новые факты его злодеяний.
ВСПОМНИТЬ ВСЁ
Позднее следствие установит: в первые дни войны связист Григорий Васюра попал в плен к гитлеровцам, добровольно перешел на их сторону, закончил школу пропагандистов, и уже спустя год работал в полиции оккупированного Киева, где через некоторое время и возглавил карательный батальон. Бойцов батальона, отличившегося особой жестокостью ещё в Бабьем Яру, немецкое командование отправило в Белорусскую республику для борьбы с партизанами.
- Васюра очень искусно защищался, - продолжает Виктор Глазков, - где надо - ссылался на забывчивость, или всё помнил в деталях, но только не Хатынь. Вот, например, он вспоминал, как они жгли другую деревню - Осовы. Васюра рассказывал, как шли к этой деревне, какая была погода, какой мост проходили. Он до деталей помнил, как сгоняли людей в хлев, как пытались его поджечь, но пошел дождь - и так далее, т.е. всё до мельчайших деталей. Что же касается Хатыни, то говорил, что даже названия такого не помнит. Правда, затем, якобы Хатынь вспомнил, но там не был, и это может подтвердить жительница посёлка Плещеницы, где и стоял 118-й батальон, которым он командовал. Мол, именно 22 марта у него был с ней половой контакт. Но и тут он просчитался - мы нашли эту женщину, и она подтвердила, что роман у них действительно был, но в день сожжения Хатыни Васюра к ней не приходил. Затем Васюра говорил, что был в это время в отпуске в Киеве, где зачал с женой дочь. Мы провели экспертизу и вновь выяснили, что он нас обманывает. Так мы постоянно выводили его «на чистую воду».
ЖИВЫЕ СВИДЕТЕЛИ
На судебном заседании 86-го года в качестве свидетелей прошли двадцать шесть карателей. Их привезли в Минск со всего Советского Союза. Каждый из них к тому времени уже отбыл своё наказание за помощь немцам. Их до сих пор помнит журналист «Известий» Михаил Шиманский - единственный представитель печатного издания.
- Каратели, естественно, Васюру узнавали - говорит Михаил Николаевич, - Они рассказывали, как он отдавал команды, какие это были команды, каким оружием пользовался и как добивал раненых. Опознали Васюру и несколько жителей близлежащих деревень. Говорили, что он всегда ходил такой весь вычищенный, выбритый, потянутый, в общем, настоящий эсэсовец. Нужно сказать, что зал вообще постоянно реагировал - люди всё время выкрикивали различные реплики и даже порывались учинить самосуд.
Один за другим показания давали уцелевшие свидетели - не только хатынцы, но и жители других деревень. Кстати, после трагедии в Хатыни в живых осталось шестеро: Иосиф Каминский (именно его скульптура с погибшим сыном на руках сегодня является главным монументом мемориала), Антон Барановский, Александр и Андрей Желобковичи, а также Владимир и Софья Яскевичи. Ещё две девочки из Хатыни - Татьяна Карабан и Софья Климович - спаслись по чистой случайности - ушли в гости в соседние деревни.
- Впоследствии экскурсоводы также никогда не вспоминали, говорит Виктор Глазков, - что житель деревни по фамилии Иотко также не погиб. Полуобгорелый, он с тяжелейшими ожогами шел за карателями, и просил его пристрелить, так как мучаться не было сил. Они лишь улыбались ему в ответ и говорили, мол, зачем на тебя патроны тратить, ты и так через пару дней помрёшь как собака. Так и случилось - он умер через несколько дней.
Эмоциональное напряжение было настолько велико, что на процессе постоянно дежурил врач. Даже спустя десятки лет, свидетели вспоминали ужасающие детали зверств, как будто пережили их вчера.
- Когда каратели вошли в дом, я тихонько сидела в погребе с картофелем, вспоминает на митинге-реквиеме - жительница Хатыни Софья Яскевич, - каратели зашли в дом, увидели, что всё уже разграблено, и не стали никого искать - так я и спаслась.
- А я до сих пор как закрою глаза, - дополняет её уцелевший Виктор Желобкович, - так и вижу: догорающий сарай, обгоревшие трупы своих сверстников и семьи. Люди хоронят близких один раз, а я всю жизнь, как у раскрытой могилы.
ДОЛГОЖДАННОЕ ПРИЗНАНИЕ
Несмотря на неопровержимые свидетельские показания, Васюра продолжал отпираться, даже когда все улики были против него. Саму же трагедию в Хатыни следствие восстановило практически по минутам. Утром 22 марта группа партизан специально повредила линию связи фашистов. Кто были эти партизаны и к какому соединению относились - следствие так и не установило. Посему и в деле они шли как «группа партизан». Народные мстители засели в засаду и ждали тех, кто будет эту связь восстанавливать. Из посёлка Плещеницы на ремонт линии выехал грузовик с немцами, которые, помимо восстановления связи, должны были сопровождать шефа роты полицейского батальона Ханса Вельке. Кстати, Вельке был олимпийским чемпионом 1936-го года по метанию ядра, любимчиком Гитлера. Партизаны расстреляли две машины, Вельке и два бойца погибли на месте, остальные фашисты не пострадали.
После убийства Вельке, тут же по тревоге был поднят немецкий карательный батальон оберфюрера СС Дерливангера, который находился в соседнем посёлке Логойск, и тот самый 118-й карательный, которым и командовал Васюра. Когда батальоны приехали на место происшествия, то тут же начали искать виноватых. В начале расстреляли случайных дровосеков из деревни Козыри - тень подозрения в нападении на немцев сразу пала на них, но затем, по следам на снегу каратели пришли именно в Хатынь.
- Васюра до последнего не признавался, что был в Хатыни, говорит журналист Михаил Шиманский, - но когда понял, что отпираться уже бессмысленно, когда понял, что деваться ему некуда - бросил со злостью: «Да, я и Хатынь вашу жег! И я стоял у сарая и в упор расстреливал тех, кто пытался выжить!»
- Вместе с Васюрой хатынцев расстреливали именно каратели, - дополняет собеседника Виктор Глазков, - они стали вокруг сарая, расставили пулемёты. Кто-то строчил из них, кто-то из автоматов. Нам удалось максимально установить всех действующих лиц, которые уничтожили Хатынь и хатынцев - все они украинцы. Понимаете, здесь уже национальность не так важна, так как у предателей нет национальности и им нет оправдания. Это люди, которые приняли нацистскую идеологию, и которых сегодня мы называем фашистами.
Дело о начальнике штаба 118-го полицейского батальона Григории Васюре разбиралось более полутора месяцев, и заняло почти два десятка томов. Васюру признали виновным по всем пунктам обвинения, и приговорили к высшей мере наказания. В письмах советскому правительству каратель просил заменить её на тюремное заключение, писал, что будет много работать и своим трудом, даже самым тяжким, искупит свою вину. Но приговор оставили без изменения - расстрел.
За годы войны фашисты сожгли более шестисот белорусских деревень. 186 из них так и не восстановили. После окончания суда журналист Михаил Шиманский напишет большую статью о трагедии в Хатыни, где изложит все материалы судебного процесса. В «Известиях» его так и не напечатают, даже несмотря на перестройку - цитата - «по политическим и национальным соображениям». Правда о Хатыни станет известна только после распада СССР.
Thảm họa Khatyn
Trong những ngày này, chắc các bạn cũng có nghe thấy so sánh: Odessa - đó là Khatyn hiện đại. Vậy Khatyn là gì?
Đó là một ngôi làng nhỏ ở Belarus, vùng Minsk. Bạn sẽ không tìm thấy làng đó trên bản đồ đâu. Thời gian đã vĩnh viễn dừng lại đối với làng này ngày 22/3/1943.
Sáng hôm đó, cách làng Khatyn 6km, các du kích đã bắn vào đội hình hành quân của quân đội phát xít, và giết được một sĩ quan Đức. Và thế là sau đó đội quân trừng phạt của phát xít đã tới làng, dồn hết toàn bộ cư dân làng kể cả già trẻ lớn bé vào kho chứa của nông trang. Chỉ có 3 đứa trẻ là trốn được.
Khi toàn bộ dân làng đã ở trong kho, bọn phát xít đã khóa cửa lại, chất rơm xung quanh, tưới xăng lên và đốt. Kho chứa bằng gỗ bốc cháy ngay lập tức. Trẻ em khóc, người lớn cố gắng cứu trẻ em. Dưới sức ép của hàng chục người thì cánh cửa bị đổ. Trong quần áo cháy, người dân hoảng sợ chạy ra Nhưng những kẻ phát xít rất bình tĩnh bắn vào họ từ súng trường và súng máy. Tổng cộng 149 người đã chết, trong đó có 75 trẻ em dưới 16 tuổi. Cả làng bị cướp sạch, và bị đốt cháy sạch.
Chỉ có 2 đứa trẻ trong nhà kho còn sống sót. Cậu bé Viktor Zhelovkovich 7 tuổi được người mẹ đè lên khi bà trúng đạn ngã xuống. Cậu bé bị thương vào ngực nằm dưới xác mẹ cho tới khi bọn phát xít ra khỏi làng. Còn cậu bé Anton Baranovsky 12 tuổi thì bị thương vào chân, ngã xuống, và bọn phát xít tưởng rằng cậu đã chết. Sau đó các cậu bé được cư dân làng lân cận tìm thấy.
Anton Baranovsky
Viktor Zhelovkovich
Người lớn duy nhất sống sót trong thảm họa này là Iosif Kaminsky, thợ rèn của làng, năm đó ông 56 tuổi. Ông cũng bị đốt và bị thương bất tỉnh, chỉ tỉnh lại vào tối muộn, khi bọn phát xít đã rời làng. Giữa những thi thể của dân làng, ông tìm được Adam, con trai mình. Cậu bé bị thương vào bụng, bị bỏng nặng, và trút hơi thở cuối cùng trên tay cha.
Iosif Kaminsky
Giây phút bi thảm này được thể hiện trong bức tượng ở Khatyn -"Người không bị khuất phục"
«Хатынь»— «Непокоренный человек».
Vâng, đó là chính sách đe dọa để dân làng không dám hợp tác với du kích.
Và có lẽ cũng nên nói đôi điều về những kẻ sát nhân. Đó là tiểu đoàn trừng phạt 118 (Schutzmannschafts-Bataillons 118) của quân đội phát xít Đức, thành phần chủ yếu là những kẻ theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan Ukraine.
Đó là một ngôi làng nhỏ ở Belarus, vùng Minsk. Bạn sẽ không tìm thấy làng đó trên bản đồ đâu. Thời gian đã vĩnh viễn dừng lại đối với làng này ngày 22/3/1943.
Sáng hôm đó, cách làng Khatyn 6km, các du kích đã bắn vào đội hình hành quân của quân đội phát xít, và giết được một sĩ quan Đức. Và thế là sau đó đội quân trừng phạt của phát xít đã tới làng, dồn hết toàn bộ cư dân làng kể cả già trẻ lớn bé vào kho chứa của nông trang. Chỉ có 3 đứa trẻ là trốn được.
Khi toàn bộ dân làng đã ở trong kho, bọn phát xít đã khóa cửa lại, chất rơm xung quanh, tưới xăng lên và đốt. Kho chứa bằng gỗ bốc cháy ngay lập tức. Trẻ em khóc, người lớn cố gắng cứu trẻ em. Dưới sức ép của hàng chục người thì cánh cửa bị đổ. Trong quần áo cháy, người dân hoảng sợ chạy ra Nhưng những kẻ phát xít rất bình tĩnh bắn vào họ từ súng trường và súng máy. Tổng cộng 149 người đã chết, trong đó có 75 trẻ em dưới 16 tuổi. Cả làng bị cướp sạch, và bị đốt cháy sạch.
Chỉ có 2 đứa trẻ trong nhà kho còn sống sót. Cậu bé Viktor Zhelovkovich 7 tuổi được người mẹ đè lên khi bà trúng đạn ngã xuống. Cậu bé bị thương vào ngực nằm dưới xác mẹ cho tới khi bọn phát xít ra khỏi làng. Còn cậu bé Anton Baranovsky 12 tuổi thì bị thương vào chân, ngã xuống, và bọn phát xít tưởng rằng cậu đã chết. Sau đó các cậu bé được cư dân làng lân cận tìm thấy.
Anton Baranovsky
Viktor Zhelovkovich
Người lớn duy nhất sống sót trong thảm họa này là Iosif Kaminsky, thợ rèn của làng, năm đó ông 56 tuổi. Ông cũng bị đốt và bị thương bất tỉnh, chỉ tỉnh lại vào tối muộn, khi bọn phát xít đã rời làng. Giữa những thi thể của dân làng, ông tìm được Adam, con trai mình. Cậu bé bị thương vào bụng, bị bỏng nặng, và trút hơi thở cuối cùng trên tay cha.
Iosif Kaminsky
Giây phút bi thảm này được thể hiện trong bức tượng ở Khatyn -"Người không bị khuất phục"
«Хатынь»— «Непокоренный человек».
Vâng, đó là chính sách đe dọa để dân làng không dám hợp tác với du kích.
Và có lẽ cũng nên nói đôi điều về những kẻ sát nhân. Đó là tiểu đoàn trừng phạt 118 (Schutzmannschafts-Bataillons 118) của quân đội phát xít Đức, thành phần chủ yếu là những kẻ theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan Ukraine.
Xem thêm:
http://diendan.nuocnga.net/showthread.php?p=126104
