Kỳ tài đất Tiên Lãng và cuộc chinh phục lời nguyền của biển
 | ||
| ||
Chinh phục "thần" biển
Câu tôi nói vui với anh, ngay khi biết về những việc anh đã làm, là cái tên anh nó vận vào đời anh nhiều quá. Anh tên là Đoàn Văn Vươn, sinh ra trong một gia đình có truyền thống cách mạng ở xã Bắc Hưng, huyện Tiên Lãng, T.P Hải Phòng. Dường như, khi cha mẹ sinh ra anh đã có dự cảm về cuộc đời đứa con mình nên đã đặt cho anh cái tên lạ lạ: Vươn. Cái tên như gửi gắm một hi vọng: anh sẽ vươn ra biển khơi, chinh phục cuộc đời, chinh phục biển cả để thoả lòng mong mỏi của người cha già với nguyện ước "con hơn cha, nhà có phúc".
Đối với người dân vùng biển, biển luôn là người mẹ nuôi dưỡng những khát khao. Biển cũng là nguồn tài nguyên thuỷ hải sản vô giá và cũng là nỗi lo sợ, ám ảnh trước những cơn bão tố. Một trận cuồng phong có thể san bằng tất cả! Hơn ai hết, Đoàn Văn Vươn, người con của một vùng biển nghèo hiểu rõ điều đó. ở tuổi hừng hực chí trai, sức trẻ, anh đã đầu quân đi bộ đội. Môi trường quân đội đã thêm một lần nữa rèn giũa ý chí, nghị lực cho anh. Rời quân ngũ năm 1986, trở về địa phương, anh chỉ có một khát khao duy nhất, chinh phục chính miền đất quê mình để làm kinh tế. Để có cái ăn, để có cái mặc. Mặc dù đã nhanh chóng trang bị kiến thức bằng một tấm bằng đại học Nông lâm, nhưng anh lại từ chối làm cán bộ Nhà nước. Từ bỏ mộng quan trường ở thời điểm đó là một quyết định “lạ đời”, nhất là khi có bằng cấp trong tay. Đoàn Văn Vươn đã quyết làm một người nông dân thực thụ. Quyết làm một điều mà trước anh không ai dám nghĩ đến, chứ đừng nói là bắt tay làm.
Bỏ bằng đại học đi làm nông dân
Tiên Lãng có một địa danh gắn với sự dữ dội của biển và nghèo khó của con người: cống Rộc. Mỗi mùa mưa bão đến, sóng biển, gió biển ào ạt ngập lụt, đói kém thì sự cùng cực mà người dân nơi đây phải gánh chịu, phải chống đỡ trong kiệt quệ tinh thần, vật chất không gì diễn tả nổi. Trên một con đê trải dài ngút ngát, cống Rộc như một hiệp sỹ dũng cảm đối đầu với biển cả để bao bọc, chở che cho những người dân trót gắn đời mình vào phận biển. Nhưng sức mạnh khủng khiếp của thiên tai đã không biết bao lần bắt cống Rộc phải đầu hàng và cũng vì thế nó thành nỗi khiếp sợ mỗi khi bão biển, nước biển vượt qua phòng tuyến này. Lúc đó chỉ là mênh mông trời nước. Lòng người cũng dậy sóng theo từng con nước lớn.
Hiểu rõ điều đó, Đoàn Văn Vươn đã quyết làm một điều gần như không tưởng: chinh phục "thần" biển. Chinh phục cả nỗi khát khao không chịu đầu hàng số phận. Thế là từ cuối những năm 80, những viên đá đầu tiên được chàng trai Đoàn Văn Vươn mang đến trong cuộc trường chinh lấn biển, tạo hành lang bảo vệ để lấy diện tích khai thác nuôi trồng thuỷ sản. Chuyện đời, đâu dễ như nói.
Bằng cách nào để khuất phục biển? Đó là câu hỏi ngày đêm Đoàn Văn Vươn trăn trở. Anh đã bỏ hàng tháng trời để ăn biển, nằm biển, lắng nghe từng cơn sóng thuỷ triều lên, xuống, mải miết tìm đáp án. Không có sách vở nào dạy, không có kinh nghiệm tiền lệ nào để học theo. Chỉ có một điều đang dần lớn lên - Đó là ý chí. Bão lòng người đang dần lớn hơn bão biển. Nó dường như muốn phá tung khao khát đang bùng cháy trong anh. Đoàn Văn Vươn đối diện với hàng ngàn thách thức, suy tư. Khi đã hiểu rõ quy luật con nước, hiểu rõ thời điểm nào cần "ra tay" để bắt đầu, thì anh vấp phải không ít sự dèm pha.
Cái sự dám khuất phục "thần" biển của Đoàn Văn Vươn chả hiểu thế nào lại lan ra khắp vùng, lan ra cả các địa phương khác, trong đó có vùng đất Tiền Hải của tỉnh Thái Bình. Anh kể: "Lúc đó có một người chuyên khai thác các vùng đất ven biển của huyện Tiền Hải tỉnh Thái Bình, để làm ăn. Khi biết tôi có ý định chinh phục vùng biển quê Tiên Lãng này, người ấy đã thông qua nhiều người thách thức tôi, rằng nếu tôi làm được, sẽ sẵn sàng mất cho tôi một chiếc xe máy đẹp. Người ấy mỉa mai, diễu cợt việc làm của tôi. Người vùng biển, nói là làm, người kia thách thức tôi chắc vì nghĩ tôi không làm nổi. Mặt khác, tôi hiểu đây còn là một sự thách đấu. Lúc đó, một chiếc xe máy đẹp có thể ví như con xe Camry bây giờ. Người thách đấu tôi không sợ, chỉ sợ Trời thách đố tôi thôi", anh nói, mắt nhìn xa xăm. "Đã thế tôi càng quyết tâm làm".
Đã có người bảo Vươn dại như con vích. Một con vật kỳ lạ của biển, là hay lôi ngược lại người ta. Nếu muốn bắt nó vào bờ, thì thay vì lôi nó vào bờ, người ta lôi nó ra... biển để nó đi theo chiều ngược lại. Cũng có người bạo mồm nói, thằng Vươn dám đi khuất phục "thần" biển là việc làm mạo hiểm.
"Vui sao nước mắt lại trào"
Nhiều năm trờiN, người dân nơi đây chứng kiến Đoàn Văn Vươn cùng anh em họ hàng quần quật lao vào cuộc trường chinh lấn biển. Có khi hôm trước làm, hôm sau sóng biển san thành bình địa. Hôm sau nữa lại làm, sóng biển lại biến sức người thành bong bóng. Có khi nhìn thấy ít đất, đá còn bám trụ sau con sóng mà rơi nước mắt, Vươn đã tự đặt câu hỏi, thế này thì đến bao giờ? Hay là mình thất bại? Cứ thế, cứ thế, từng hạt đất bám trụ, từng viên đá trơ gan bám trụ là lại thêm một tia hi vọng. Một ngày trôi qua là khắc khoải chờ đợi một ngày mới, công sức bỏ ra không biết bao nhiêu mà kể hết.
Nói với chúng tôi, anh bồi hồi nhớ lại: "Nếu tính sơ sơ, đã có trên 20.000 m3 đất, đá được đưa đến đây, trên vùng đất ven biển Tiên Lãng mà các anh đang đứng trong cuộc chinh phục biển cả của tôi. Nói ra chính tôi cũng ngỡ ngàng, tôi làm như mê, như say. Bởi chỉ còn phía trước để tiến, chỉ còn biển để vươn ra. Tôi không có đường lùi, bởi thành công chỉ có cách duy nhất với tôi, đó là vươn ra biển".
Ngày nhìn thấy thành công trong mắtN, trong lòng, thoả khát khao của ước mơ ngàn đời "xưa nay nhân định thắng thiên cũng nhiều", lại là ngày nước mắt ầng ậc tuôn trào. Một nỗi đau câm nín, ngày đón nhận sự thành công mà có người đã nói là không tưởng đó, Đoàn Văn Vươn đã một mình đi lang thang ven biển. Đi trên chính phần đất bồi ven biển mà công sức anh đã tạo nên. Một mình vừa đi vừa lẩm nhẩm gọi tên đứa con gái xinh xắn dễ thương của mình, để tưởng nhớ đến nỗi đau và mất mát của riêng anh. Con gái anh, đứa con gái 8 tuổi ngây thơ và thân thương, nó cũng mang trong mình dòng máu chinh phục biển cả của bố đã vĩnh viễn ra đi. Và lý do cũng chính vì con nước biển trào dâng dẫn đến việc cháu chết đuối ở cống Rộc, trong chính những ngày bão tố ầm ầm, khi đó cũng là lúc anh đang chinh phục biển. Nỗi khiếp đảm khi nhắc lại chữ cống Rộc với người dân xứ này giờ trở nên thanh bình kỳ lạ. Anh đã thành công, cống Rộc trở nên yên ả trước phong ba, bão tố. Còn anh, một mình hứng nỗi đau câm lặng.
Anh không nói, nhưng vị đồng nghiệp đi cùng bảo, sự thành công trong việc trồng rừng chắn sóng, lấn biển của anh đã khiến người Nhật quan tâm. Một số chuyên gia nguời Nhật cũng đã tìm đến anh để học hỏi, trao đổi kinh nghiệm. Ngẫm ra, anh cũng là bậc kỳ tài rồi. Vậy mà 3 năm gặp lại, kể từ ngày biết anh, anh vẫn thế, mộc mạc và thuần hậu. Những việc anh làm có trời biết, đất biết. Còn việc đời và mất mát của anh, tôi cũng chỉ chia sẻ được phần nào. Bởi có những lúc, lòng người còn dậy sóng hơn biển cả. Đứng với anh trên con đê nơi có cống Rộc, phóng tầm mắt nhìn ra, ngút ngát một mầu xanh, mầu xanh tươi từng thấm đẫm cả máu, mồ hôi và công sức. Phía xa hình như đang có một cơn giông...
Quang Trung
|
 |
Báo đối ngoại Vietnam Economic News (VEN) (Bộ Công Thương) ngay từ năm 2008, báo đã có loạt bài phóng sự “Cống Rộc - Thách thức không đến từ biển”. Trên cơ sở đơn thư khiếu nại khẩn thiết của người dân, Tòa soạn đã cử phóng viên về “ba chung” tại Cống Rộc và nghiêm túc nghiên cứu hồ sơ, thực hiện chặt chẽ các quy trình trước khi cho đăng trên ấn phẩm Kinh tế Việt Nam, sau đó đăng lại trên trang điện tử http://www.ven.vn - thuộc Báo Đối ngoại Vietnam Economic News.
|
| VỀ VINH QUANG NGÀY CẬN TẾT…
VỀ VINH QUANG NGÀY CẬN TẾT…
(Tác giả gửi riêng cho Biển Nhớ) Vượt qua quãng đường chừng 40 km từ nội thành Hải Phòng, chúng tôi ghé vào một quán ăn sáng cổng chợ Vàm Láng (thuộc xã Hùng Thắng, huyện Tiên Lãng) dự định nạp thêm chút “năng lượng” chuẩn bị cho buổi làm việc tại xã Vinh Quang, nơi còn cách 5 km nữa. Trong quán, dăm cụ ông đang quây quần bên chiếc bàn trà. Chuyền nhau chiếc điếu cày, các cụ sôi nổi thảo luận về bài phỏng vấn cụ Đại tướng Lê Đức Anh, cụ trung tướng Nguyễn Quốc Thước mới công bố trên báo. Chúng tôi lân la làm quen. Rít một mồi thuốc lào, ông Phạm Đình Soạn, 65 tuổi, cựu chiến binh ở thôn Thái Hòa khẳng khái: “Các nhà báo cứ thoải mái chụp ảnh, ghi âm ý kiến chúng tôi, rằng người dân Tiên Lãng bức xúc lắm. Chúng tôi không am hiểu cặn kẽ về pháp luật. Chỉ biết rằng anh Vươn là người có công khai hoang, lấn biển thì không có lý gì nay lại bị tịch thu trắng. Quân đội là để chống giặc ngoại xâm chứ không thể để làm lực lượng chống lại người nông dân chân lấm tay bùn. Chúng tôi là nông dân nhưng nhiều nhà cũng có máy tính nối mạng nên đừng ai hy vọng có thể bịt miệng, che mắt dân.”  Cựu chiến binh Phạm Đình SoạnTại khu bãi bồi ven biển xã Vinh Quang, nơi chúng tôi định tiếp cận đầu tiên là khu phía Nam Cống Rộc, địa điểm diễn ra vụ nổ súng sáng 05/1. Từ triền đê quốc gia rẽ xuống chừng hơn 200 m, chúng tôi bị ngăn lại bởi một số người mặc thường phục đi ra từ căn nhà cấp 4, vốn là trụ sở của Tổng đội thanh niên xung phong trước đây. Ghé vào căn nhà, trên 5- 6 tấm nệm được trải trên nền xi măng có 6 thanh niên. Họ cho biết, trong số này có 2 công an xã và 4 người được UBND xã Vinh Quang thuê từ 05/1 để “giữ an ninh” 24/24, không cho những người lạ vào khu đầm anh Vươn. Chúng tôi hỏi, vậy những ai được phép vào? Người thì trả lời “phải có giấy của chủ tịch huyện”, người khác bảo “giấy của chủ tịch xã”. Một vị là công an xã chốt lại: “Chúng tôi phải gọi điện báo cáo để chủ tịch xã quyết định.” Ngày 17/1, trả lời báo chí, ông Đỗ Trung Thoại – PCT UBND TP Hải Phòng khẳng định rằng “nhân dân bức xúc đã phá sập ngôi nhà của anh Vươn, anh Quý”. Điều khẳng định đó thật hài hước vì suốt từ 05/1 đến nay không có “người lạ” nào được đi qua chốt chặn này chứ đừng nói tới máy xúc, máy ủi!  Trụ sở cũ củaTổng đội TNXP- nơi công an xã đóng chốt Một góc khu đầm của Đoàn Văn VươnKế bên khu đầm của ông Vươn là khu đầm của ông Nguyễn Văn Phao, 54 tuổi, người gốc thôn Kỳ, xã Vinh Quang. Ông là bộ đội phục viên. Thấy anh Vươn ra chiến đấu với biển, năm 1994, ông cũng quyết định dựng lều ngoài bờ đê để “đẩy lùi con sóng”. “Lúc đó cũng sợ lắm chứ. Ngoài đê nước biển mênh mông. Nhưng thấy chú Vươn quyết tâm, mình cũng vững lòng. Chú ấy là kỹ sư nông nghiệp, có nhiều bè bạn là chuyên gia ở Sở Thủy sản. Họ đã cụm đầu lập ra một Đề án khoa học, quyết tâm nắn dòng chảy ở cửa sông Văn Úc nhằm chống xói lở cho đê biển Vinh Quang.”  Ông Nguyễn Văn PhaoÔng Lương Văn Trong, 55 tuổi, người xã Đông Hưng, Phó CT Liên chi hội Nuôi trồng thủy sản Tiên Lãng thuộc Hội Nghề cá TP Hải Phòng nhớ lại: “Cũng như chú Vươn, cả 5 bố con tôi đánh vật với biển 20 năm nay. Những năm đầu, nhiều lần đã đắp bờ vùng khá cao nhưng chỉ qua 1 đêm, sáng mai thủy triều đã giật vỡ. Nhiều lúc cũng đã nản, nghĩ bụng phải trả đất về với hoang hóa như nó vốn có. Theo cách của chú Vươn, tôi mang những cây đước, cây bần, cây trang trồng thành các hàng chắn sóng. Ổn định được các bờ gần thì lại tiến đến bờ xa. Cứ vậy, hàng chục năm mới có được khu đầm vùng thế này…” Được chính quyền và dân địa phương coi như người tiên phong mở đất, ông Trong từng là cá nhân tiêu biểu được bầu đi gặp mặt Thủ tướng và đến năm 2002 ông vinh dự nhận bằng khen của Thủ tướng Phan Văn Khải.  Ông Lương Văn TrongKhoát tay chỉ ra hướng biển, ông Nguyễn Văn Phao tự hào, nói: “Trước khi có các dự án của chúng tôi thì sóng biển ì oạp ngày đêm vỗ vào đê biển quốc gia. Nhưng nay, như các anh chứng kiến, biển đã lùi ra rất xa. Các đầm nuôi thủy sản ổn định của chúng tôi đã tiến ra biển được trên 5km tính từ đê quốc gia. Khoảng 5km tiếp theo là khu đầm chưa được ổn định lắm.” Ông Vũ Văn Luân, 50 tuổi, người dân thôn Chử Khê, xã Hùng Thắng, thư ký Liên chi hội Nuôi trồng thủy sản Tiên Lãng cho biết: “Đa số anh em trong Liên chi hội, kể cả anh Vươn, là những người lính từ quân đội trở về. Chỉ có lòng kiên trì của người lính Cụ Hồ mới giúp chúng tôi vượt qua được sóng dữ của biển cả. Đọc những ý kiến tâm huyết của Đại tướng Lê Đức Anh, của Trung tướng Nguyễn Quốc Thước, chúng tôi thấy nhẹ lòng đi rất nhiều. Có lẽ bởi những vị tướng lĩnh - những vị thủ trưởng cũ của chúng tôi thấu hiểu đến tâm can những người lính trên mặt trận kinh tế như chúng tôi hôm nay.” Chúng tôi tạt vào một căn nhà ở thôn Kỳ, xã Vinh Quang. Khi hỏi về chuyện anh Vươn, bà Vũ Thị Tuyết, 65 tuổi, hội phó hội người cao tuổi thôn xuýt xoa: “Tiếc quá, bà Mai Thị Hoa, bí thư chi bộ thôn ở ngay gần đây nhưng bà ấy vừa đi vắng. Nếu không, tôi dẫn các chú sang hỏi bà ấy cho khách quan. Từ hôm xảy ra vụ nổ súng đáng tiếc, các đảng viên chi bộ tôi thường trao đổi với nhau. Bà bí thư và hầu hết đảng viên trong chi bộ cùng nhân dân thôn Kỳ đều không đồng tình với việc cưỡng chế thu hồi đầm chú Vươn.” Theo lời bà kể, hình ảnh xưa của thôn Kỳ, thôn cuối cùng của đất liền dần dần hiện ra. “Trước đây cực lắm các chú ạ. Nhà nào cũng phải có thuyền, có bè tre. Khi nghe đài báo báo là phải sơ tán hết người già, trẻ con vào sâu trong làng. Lực lượng thanh niên thì ra túc trực trên đê, sẵn sàng ứng phó. Chục năm trở lại đây, nhờ có chú Vươn và các chủ đầm, biển đã lùi xa cả chục cây số. Khu vùng đầm của chú Vươn và anh em không chỉ che chở cho thôn Kỳ mà cho cả thôn Kim, thôn Chùa, thôn Vam, thôn Thái Ninh và cả xã Vinh Quang. Vinh Quang đổi mới hôm nay là có công rất lớn của chú Vươn. Do vậy, một vị cao niên ở Vinh Quang đã từng đề nghị dựng tượng chú Vươn.”  Bà Vũ Thị TuyếtQuả thực, Vinh Quang hôm nay đang đổi mới mạnh mẽ. Con đường 14 km từ trung tâm huyện, đoạn chạy qua trước cửa UBND xã ra đến tận đê biển quốc gia ở vị trí Cống Rộc vừa được nâng cấp, trải nhựa, rộng thênh thang. Bên đường, các cửa hàng đang mọc lên mang dáng dấp sầm uất của 1 thị trấn, thị tứ.  Đường ra Cống Rộc hôm nay Đê quốc gia tại Cống RộcNgười miền biển Vinh Quang hôm nay không còn phải lo chạy bão. Nỗi lo về cái ăn, cái mặc dường như đã bị đẩy lùi. Thay vào đó là các nhu cầu về giải trí, văn hóa. Và, một trong số đó là thú thưởng thức về hoa. Thật bất ngờ, ở phía cuối cùng của con đường, ngay gần Cống Rộc là một cửa hiệu bán hoa tươi. Cô thôn nữ vùng biển xinh đẹp Phạm Thị Hiền bên luống hoa rực rõ trong vườn nhà mình e thẹn tâm sự: “Từ đây đến khu đầm của anh Vươn chỉ hơn vài trăm mét, qua bên kia sườn đê. Nếu không có khu đầm của anh Vươn thì gia đình em cũng không thể yên ổn ở đây chứ nói gì đến hoa…”  Chị Phạm Thị Hiền bên luống hoa trong vườn nhà mìnhHoa ngay bên đê biển quốc gia đang nở chuẩn bị đón Xuân về. Nhưng người mở đất giữ đê, giữ làng nay ở đâu?
PHAN ANH CƯỜNG
|
“Cống Rộc - Thách thức không đến từ biển” 
Cống Rộc – nơi từng gây nên nỗi kinh hoàng đối với người dân ở Tiên Lãng.
Ông Đoàn Văn Vươn bên đầm nuôi trồng thuỷ sản ở Vinh Quang (Tiên Lãng)
Một khúc kè đầm nuôi trồng thuỷ sản do ông Vươn mới đầu tư xây dựng tháng 5/2008
Đơn thư, tài liệu do người dân cung cấp
Lá đơn tập thể của hơn 20 hộ gia đình ở xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng.