Về bức tường Berlin

Conrad Schumann defects

August 15 1961. It was two days after East Germany sealed off its border with the Berlin Wall. The 19-year old Hans Conrad Schumann was guarding the construction of Berlin Wall, then in its third day of construction, at the corner of Ruppinerstraße and Bernauerstraße*.

At that stage of construction, the Berlin Wall was only a low barbed wire fence. For hours, the nervous young non-commissioned officer paced back and forth, his Kalashnikov slung over his shoulder, smoking one cigarette after another. Around 4 p.m., as the people on the western side shouted Komm über! (“come over”), Schumann jumped the barbed wire and was driven away at high speeds by an awaiting West Berlin police car.

There were many press photographers, but the above photo, which hit the West Berlin tabloids in hours, making the frontpage of Bild, was taken by Peter Leibing, also a nineteen-year old. Only that morning, he had just arrived to Berlin from Hamburg, and had been tipped off that an East German soldier had signaled to spectators on the West Berlin side of the barrier that he was going to make a break. He waited for an hour and a half to get this photo:

“I had him in my sight for more than an hour. I had a feeling he was going to jump. It was kind of an instinct. … I had learned how to do it at the Jump Derby in Hamburg. You have to photograph the horse when it leaves the ground and catch it as it clears the barrier. And then he came. I pressed the shutter and it was all over.”

His photo — taken ironically with an East German Exacta camera as Schumann threw away his rifle — became an enduring image of the Cold War. The camera had no motor-drive and it was the only image he had time to shoot, although the next frame was that of Schumann when he got out of the police car. The main photo won the Overseas Press Club Best Photograph award for 1961. Schumann later settled in Bavaria and after the fall of the Berlin Wall he returned to his birthplace in Saxony. Unwelcomed by his parents and brothers and sisters and shunned by his hometown for what he had done, Schumann eventually hanged himself in 1998.

* In the early days of the divided Berlin, West Berlin firemen waited at Bernauerstraße with safety nets for people would jump out from the apartment buildings in the Soviet sector into the street which was in the French sector. Less than month after Schumann defected, however, the East German Volkpolizei moved in with workmen to seal up doors and windows and ordered 2,000 residents to leave their homes; later the buildings themselves were demolished to create a fire-zone. Despite increased security, Bernauerstraße became the scene of the most successful escape attempt, when in October 1964, fifty-seven people escaped through a 145-metre tunnel, dug by students from a disused bakery on the street.

The original uncropped version:

Đằng sau "ánh hào quang nhân tạo" của Conrad Schumann là một cuộc sống cô đơn, mệt mỏi. 

Khoảnh khắc định mệnh 

Không chủ định trước, khoảng 4h chiều ngày 15/8/1961, anh lính Conrad Schumann 19 tuổi bất ngờ nhảy qua ranh giới ngăn cách hai miền Đông Đức - Tây Đức trong Chiến tranh lạnh. Khi đó, Schumann đang nhận nhiệm vụ canh gác công trường xây dựng bức tường Berlin ở góc phố Ruppinerstraße and Bernauerstraße. 

Ranh giới này trong ngày thứ 3 xây dựng mới chỉ là một hàng rào dây thép gai thấp tè, nằm sát mặt đất. Phía bên kia, những người Tây Đức hét lên với Schumann "Qua đây đi". Và trong một tích tắc, người lính trẻ băng qua ranh giới. Khoảnh khắc đó tình cờ được nhiếp ảnh gia Peter Leibing ghi lại. Nó trở thành một trong những bức ảnh nổi tiếng nhất thời Chiến tranh lạnh. 

Bức ảnh nổi tiếng ghi lại khoảnh khắc Conrad Schumann vượt qua Bức tường Berlin.

Đặt chân sang miền Tây Đức, Schumann lập tức lao vào một chiếc ô tô cảnh sát đã chờ sẵn. Về sau, người đàn ông này nhớ lại thời khắc làm thay đổi cả cuộc đời mình: "Tâm trí tôi căng thẳng tột cùng. Tôi rất sợ hãi. Tôi nhảy qua, lao vào xe trong... 3, 4 giây và mọi thứ vụt qua đi". Sự giải thoát cuối cùng Sang Tây Đức, Schumann định cư tại Bavaria. Hai năm sau, ông cưới vợ và có 1 cậu con trai. 

Ông liên tục thay đổi công việc trong thời gian đầu mới sang và cuối cùng là làm việc tại nhà máy lắp ráp ô tô của Audi trong 27 năm

 

Rời bỏ Đông Đức mang theo rất nhiều hy vọng về một cuộc sống mới, nhưng thực tế, Conrad Schumann đã không tìm thấy cái mình trông đợi. Thứ đầu tiên Schumann hỏi xin ở trụ sở cảnh sát Tây Đức chỉ là một chiếc bánh sandwich. Và tất cả những gì ông mang trong mình khi sang bên kia bức tường Berlin, là sự đau khổ cùng cực vì đã phản bội lời thề và bỏ lại đồng đội của mình. 

Cô đơn và tuyệt vọng, Schumann chỉ biết tìm đến rượu để khuây khỏa suốt những ngày tháng sau này. Bức ảnh và sự nổi tiếng "bất đắc dĩ" đã thay đổi cuộc đời Conrad Schumann, nhưng có lẽ không theo cách mà ông mong muốn. Ông được mời xuất hiện trong nhiều sự kiện, ký tên trên các áp phích có tên mình và tham dự hàng trăm cuộc phỏng vấn mà phần nhiều nội dung chỉ xoay quanh sự kiện ngày 15/8/1961. 

Nhưng đằng sau "ánh hào quang nhân tạo" là một cuộc sống cô đơn, mệt mỏi. Ông đã bị giới chức Tây Đức "vắt kiệt như một quả chanh" trong các cuộc thẩm vấn tìm kiếm thông tin mà ông không hề nắm giữ. Thậm chí, khi từng có ý muốn vượt sang phía bên kia bức tường Berlin để về thăm nhà, ông đã bị cảnh sát Tây Đức phát hiện và ngăn chặn ở phút cuối. 

Sau khi bức tường Berlin được dỡ bỏ, Schumann quyết định quay trở về sống ở quê nhà. 

Bộ máy tuyên truyền phương Tây đã tô vẽ để ông trở thành một "người hùng", "biểu tượng của tự do". Nhưng với những người dân ở quê hương, ông mãi là kẻ phản bội đê hèn. "Có nhiều người không nói chuyện với tôi", ông nói. 

Những đồng đội cũ không muốn giao du với ông. Thậm chí, ông cũng không được chào đón ở chính gia đình của mình. Anh lính trẻ Schumann khi đó đã trở thành một người đàn ông trung niên béo lùn, hai cánh tay đầy hình xăm. 

Bức ảnh chụp khoảnh khắc Schumann nhảy qua ranh giới Đông - Tây vẫn là một bức ảnh nổi tiếng, được phát hành với số lượng lớn và bán rất chạy cho du khách tới thăm di tích Bức tường Berlin. Nhưng nhân vật chính đã thay đổi đến mức khó có thể nhận ra. 

Một buổi sáng thứ 7 năm 1998, vợ Schumann tìm thấy xác chồng mình treo trên một cành cây gần nhà tại Kipfenberg. Ông đã tự tử ở tuổi 56 mà không để lại lời trăng trối. Cảnh sát cho biết, họ không tìm thấy bất cứ điểm gì đáng chú ý, động cơ cũng không rõ ràng. 

Người ta cho rằng, sự xa lánh của những người xung quanh và áp lực dư luận đè nặng đã khiến ông trầm cảm và cuối cùng tự giải thoát bằng cái chết.

German photographer Peter Leibing poses in his home in the northern German village of Oerel, about 100 km south-west of Hamburg August 15, 2001, as he displays his famous picture of the East German soldier Conrad Schumann jumping over the Berlin Wall. Leibing's photograph of the 19-year-old East German border guard throwing away his rifle as he hurled over barbed wire on his way into West Berlin was taken on August 15, 1961, two days after East Germany sealed off its border with the wall.

Thống kê về bức tường Berlin bởi Karel Phùng (Ghi Chú) viết vào ngày 6 tháng 1 2013 lúc 5:30 Từ năm 1961 đến năm 1989 có khoảng 136 người bị chết ở bức tường Berlin hoặc cái chết của họ có liên quan tới biên phòng của đông Đức. Ngoài ra còn có 251 người bị thiệt mạng khi qua lại kể cả từ bên đông lẫn bên tây trước, sau và kể cả lúc đã có trạm kiểm tra biên giới giữa đông và tây Berlin. Trong danh sách này không tính tới nhiều trường hợp không rõ số liệu cũng như lý do về một số trường hợp bị tác động do bức tường mà trở nên bi quan hoặc lo lắng dẫn đến qua đời vì lý do khác nhau. Đây là con số thống kê mới nhất nằm trong kế hoạch của khu tưởng niệm bức tường Berlin kết hợp với trung tâm nghiên cứu lịch sử của Postdam do ủy ban văn hóa và truyền thông thuộc chính quyền liên bang hỗ trợ và khởi xướng. Mục đích là tìm hiểu tất cả các cái chết có liên quan tới bức tường Berlin. Cơ sở dữ liệu dựa trên con số thống kê của các cơ quan và danh sách những người bị chết. Ngoài ra còn dựa vào những nguồn điều tra độc lập và các nhân chứng lịch sử. Cho tới nay đã có 575 trường hợp được lập hồ sơ và kiểm tra. Cho tới nay có rất nhiều danh sách với sự chênh lệch con số khác nhau: Tùy theo tính tóan của mỗi nơi, như bên công tố Berlin ghi ít nhất 86 trường hợp, cảnh sát Berlin ít nhất 92, cơ quan thống kê tại Salzgitter khoảng 114, Trung tâm điều tra chống tội phạm có tổ chức 122 và các cộng tác viên: 200. Mục đích của cuộc điều tra này nhằm giảm thiểu sự chênh lệch của các con số giữa các nơi, tìm hiểu rõ con số những người bị chết tại bức tường Berlin, những mảnh đời và những nguyên nhân dẫn tới cái chết ở bức tường từ các nguồn tin đáng tin cậy. Nhờ đó mới có sơ lược về 136 nạn nhân trong danh sách này. Chương trình này nhằm đưa ra một khái niệm kép về "Nạn nhân của bức tường Berlin": Cái chết của họ hoặc là do trốn chạy, hoặc có liên quan mật thiết với sự có mặt của chính quyền DDR về không gian cũng như là thời gian. Nhờ vào đó mà có thể chia ra làm 5 trường hợp: 1. Những người tìm cách vượt biên ở khu vực lính biên phòng có vũ trang và bị bắn chết hoặc bị chết bởi yếu tố biên giới, chẳng hạn như mìn. 2. Những người vượt biên không bị giết mà vì tai nạn qua đời. Ví dụ bị ngã, vì say rượu, bị chết đuối, bị nhồi máu cơ tim, bị ngạt thở,..... 3. Những người vi phạm khu vực biên giới. Chẳng hạn những công dân tây Đức, tây Berlin vi phạm đường biên khi họ trèo qua tường, hoặc trèo qua hàng rào, hoặc thậm chí cả công dân của đông Đức bị nhầm lẫn là người vượt biên nên bị bắn oan. 4. Một số là lính biên phòng có liên quan tới việc vượt biên và bị bắn chết 5. Những người bị chết liên quan tới đồn biên phòng, ví dụ trong lúc kiểm tra ở biên giới. Điều quan trọng ở đây là cái chết của họ có liên quan việc vượt biên, hoặc có nguyên nhân có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp ví dụ họ vi phạm khu vực đường biên. Link gốc: http://www.chronik-der-mauer.de/index.php/de/Start/Index/id/593792 ************************************************* Để các bạn có thể hiểu rõ về những nạn nhân của bức tường Berlin, tôi xin giới thiệu sơ lược hai trường hợp đặc biệt. 1. Nạn nhân đầu tiên của bức tường: Bà Siekmann, Ida, sinh ngày 23. tháng 8 năm 1902, tại huyện Marienwerder, tây Preußen, thuộc Ba lan ngày nay. Lý do chết: Bị tai nạn chết khi nhảy từ tầng 3 ở số ngà 48 đường Bernauer vào ngày 22.08.1961 Diễn biến: Khi phân chia biên giới, căn nhà của bà nằm ở đông Đức, nhưng từ vỉa hè trở ra là do tây Đức chiếm đóng. Điều đó có nghĩa rằng bà mở cửa trước, bước ra ngòai đường là tây Đức, trong khi đó các chị em của bà lại ở bên kia đường một đoạn. Trước ngày 18 tháng 8 bà cũng như nhiều người khác vẫn qua lại bình thường, nhưng tới ngày đó toàn bộ cửa ra vào bị đóng đinh hoặc xây bịt lại. Thay vì đó họ mở cho bà một lối ra sân phía sau. Trong lúc hoảng sợ rất nhiều người trong căn nhà đã nhảy ra, riêng bà từ tầng 3, sau khi ném hết chăn đệm xuống, bà hoảng sợ nhảy vì có lẽ sợ bị phát hiện nên đã qua đời trên đường vào bệnh viện. 2. Nạn nhân cuối cùng của bức tường:  Freudenberg, Winfried, sinh ngày 29.  tháng 8 năm 1956 tại Osterwieck Lý do chết: Bị tai nạn do rơi khí cầu vào ngày 8 tháng 3 năm 1989 Sau chuyến thăm người thân ở bên tây Đức trở về và cưới vợ sau đó, anh quyết định một mình sẽ ra khỏi DDR và tìm sang tây Đức định cư. Vì nhiều lý do đã dẫn tới Balon không điều khiển được, bay quá cao với nhiệt độ lạnh lại vào lúc nửa đêm một thời gian dài trên không trung và đã rơi xuống một khu vực ở tây Berlin cách biên giới sang DDR chỉ có 100 mét.  Một nửa nguời đông Đức cho rằng họ bị "bắt cóc" theo tây Đức. bởi Karel Phùng (Ghi Chú) viết vào ngày 31 tháng 12 2012 lúc 5:51 20 năm sau khi bức tường Berlin sụp đổ, có đến quá nửa người dân tòan Đức thèm khát hệ thống giáo dục và chăm sóc sức khỏe cho người dân như DDR thời trước. Gần 40% dân đông Đức mong muốn quay trở lại thời kỳ xã hội chủ nghĩa. Gần 50% người dân đông Đức cho biết, họ đã bị bắt buộc phải theo hệ thống của tây Đức. Chỉ có 43% dân số cho rằng  không phải vậy. 39% dân đông Đức và 24% dân tây Đức cho rằng nên quay trở lại với chế độ XHCN như DDR. Đó là kết quả của cuộc điều tra của quĩ vì tự do Friedrich-Naumann theo đảng FDP khởi xướng, nằm trong chương trình "Deutschen Monitor" cứ hai năm tiến hành một lần. Cuộc điều tra vào tháng 10 năm 2008 được tiến hành với 3000 người Quá nửa dân số đông Đức không bằng lòng với chính quyền hiện tại. "Tự do" là khái niệm mà đại đa số dân chúng cho rằng quan trọng, chiếm tới 71%. Giá trị của quyền tự quyết của mỗi công dân là điều quan trọng, chiếm tới 60% và giảm so với trước đây khoảng 5-8%. Tổng thể cả nước về ổn định chính trị có tới 2/3 dân số đồng tình, riêng đông Đức có 53% cho rằng chỉ tạm ổn. Các đảng phái chính trị xa rời dân và thiếu sự tiếp cận cử tri với các đảng phái chính trị. 67% dân chúng được hỏi ở tây Đức cho rằng cho rằng hệ thống pháp luật là tốt và 51% dân đông Đức không bằng lòng. Luật quá nhiều nhưng thực sự không  có bảo vệ được an ninh cũng như hệ thống pháp luật trừng phạt quá nhẹ khiến cho tội phạm phát triển nhiều thêm. Về bình đẳng trong xã hội thì đa số người dân đông Đức không bằng lòng, tây Đức đa số cảm thấy tốt. Điểm mà người dân chỉ trích nhiều nhất bao gồm chính sách xã hội khiến cho trở thành gánh nặng mà con cháu đời sau phải gánh chịu chiếm tới 88%, về chính sách thu thuế chiếm 85% và riêng về giáo dục có tới 69% dân chúng cảm thấy bị thiệt thòi. Phê phán chính sách tiền lương Kinh tế thị trường xã hội của Đức được tới 58% dân chúng được hỏi đồng tình, 59% ở tây và 50% ở đông Đức. Nhưng sự mất cân bằng trong thu nhập là điểm nóng chiếm được sự đồng tình của 83%. Khi hỏi về cân nhắc giữa cạnh tranh và an toàn trong nền kinh tế có tới 47% cho rằng phải có nền kinh tế khỏe và 25% cho cạnh tranh và 25% muốn cả hai. Cuộc điều tra này được tiến hành trong tuần đầu tiên của khủng hoảng tài chính. Nguồn: http://www.focus.de/politik/deutschland/umfrage-sehnsucht-nach-ddr-erfolgen_aid_385568.html KP dịch